Ngày nay chỉ có những
giáo sư triết học, mà không có các triết gia. Là một triết gia không phải
chỉ là có những tư tưởng siêu việt uyên áo, thậm chí cũng không phải là lập ra
một trường phái, mà là yêu sự thông thái đến mức sống theo những tiếng gọi của
nó, một đời sống đơn giản, độc lập, cao thượng, và tin tưởng. Đó là việc giải
quyết một số vấn đề của cuộc sống, không phải về lý thuyết, mà về thực tiễn.
Henry David Thoreau (1817 - 1862)
Cái
tên Trần Đức Thảo từ lâu có nhiều hấp dẫn với tôi. Người ta gọi ông là Triết
gia – Nhà triết học duy nhất hay số một của Việt Nam. Nhiều người thống nhất nhận
định Việt Nam ta xưa nay không có triết học, vậy thì với Trần Đức Thảo: Có một
nền triết học Việt Nam chăng? Trong đời thường, ông có dáng dấp một triết gia
theo quan niệm dân dã, (ngày trước người ta thường gọi những cái đầu bù tóc rối
như tổ quạ là đầu “phi lô dôp”) Theo những người được gần ông (Phùng Quán, Cao
Xuân Hạo..) kể lại, ta thấy ông sống chìm đắm trong suy tư, không màng đến những
gì xảy ra ngay xung quanh mình. Nhiều tác giả tên tuổi ở tây Âu, nhiều tạp chí
chuyên ngành gọi ông là philosopher –
nhà triết học. Người ta không chỉ gọi ông đơn giản là triết gia, mà còn là triết
gia chân chính, nhà triết học chiến đấu.. Ở Việt Nam, nhiều người hâm mộ ông,
nhưng tôi nghĩ họ chưa chắc đã đọc ông, mà phần nhiều hâm mộ danh tiếng của ông
và những giai thoại về ông. Một anh bạn nhà văn kể với tôi rằng ở Paris,
Jean-Paul Sartre có một căn phòng trên quảng trường, bốn mặt lắp kính để công
chúng “chiêm ngưỡng” Sartre, và trên bàn làm việc trước mặt Sartre, là bức ảnh chân
dung Trần Đức Thảo!
